Ah, ne güzel bir çağda yaşıyoruz! Parmaklarımızın ucunda koca bir dünya, istediğimiz bilgiye anında ulaşabiliyoruz. Eskiden olsa, bir bilginin peşine düşmek için kütüphanelerde tozlu raflar arasında kaybolur, ansiklopedilerin sayfalarını didiklerdik. Şimdi ise Google amca sağ olsun, tek bir tıkla her şey avucumuzun içinde. Ama durun bir dakika, bu ‘her şey’ ne kadar değerli? Bu dijital cennette, asıl kaybolan ne? Cevap basit: Gerçeklik. Ve tabii ki, o tatlı, o vazgeçilmez, o ruh emici ‘beğeni’.
Sosyal Medyanın Görkemli Yalanları
Sosyal medya dediğimiz bu dijital cambazhane, hepimizi birer performans sanatçısına dönüştürdü. Sabah uyandığımız an, ilk işimiz telefonlarımıza yapışıp, dün geceden kalan beğenilere bakmak. Sanki hayatımızın anlamı, bir başkasının ‘kalp’ emojisiyle taçlanmış bir fotoğrafımıza vereceği sanal bir onaymış gibi. Kahvaltımızı bile servis etmeden önce, en estetik açıdan çekilmiş, üzerine filtreler yığılmış bir kareyi paylaşıp, ‘Afiyet olsun’ demeyi unutmayız. Sanki yemeden önce bu kutsal ayini tamamlamazsak, yemeğimizin tadı kaçacakmış gibi. Tabağımızdaki omlet, bir sanat eseri kadar değerli hale gelir, üzerine serpiştirilmiş maydanozlar, Michelangelo’nun Davut heykeli kadar ilham verici bir detaydır. Ve tabii ki, bu muhteşem ana tanıklık eden takipçilerimiz, bizim bu sanatsal şölenimizden mahrum kalmamalıdır.
‘Mükemmel’ Hayatların Sahte Parıltısı
Tatil fotoğrafları mı? Aman Tanrım, orası bambaşka bir hikaye. Sanki bütün dünya, sadece bizim paylaştığımız o pırıl pırıl kumsallarda, o turkuaz sularda, o görkemli dağ manzaralarında var. Oysa gerçekte, o tatil karelerinin arkasında, güneş yanıkları, sivrisinek ısırıkları, kaybolan terlikler ve ‘Acaba otelde Wi-Fi var mı?’ endişesi gizlidir. Ama kim takar bunları? Önemli olan, o bir avuç insanın zihninde, ‘Ne kadar şanslı, ne kadar harika bir hayatı var!’ algısını yaratmak. Herkesin acılarını, dertlerini, sıradanlığını bir kenara bırakıp, sadece en parlak anlarını sergilediği bu sanal tiyatroda, hepimiz başrol oyuncusuyuz. Rolümüz ise ‘mutlu, başarılı ve kusursuz insan’. Bu rolü ne kadar iyi oynarsak, o kadar çok alkış (beğeni) alırız.
Gerçeklikten Kopuş: ‘Influencer’ Fenomeni
Ve işte geldik işin en acı verici kısmına: ‘influencer’ denen bu dijital karizmatikler. Bir zamanlar sadece ‘ünlü’ dediğimiz insanlar, şimdi hayatlarımızın her alanına sızmış durumda. Sabah uyandıklarında ne giydiklerinden, akşam ne yedikleri ne kadar, hangi markanın diş macununu kullandıklarına kadar her şeyleri takip ediliyor. Ve en komiği ne biliyor musunuz? Bu insanlar, sanki hayatlarını bizim için yaşıyorlar. Bize ‘ilham’ veriyorlarmış! Elbette, bazen gerçekten faydalı bilgiler paylaşabilirler ama çoğunlukla bu durum, bir ürün tanıtımından öteye gitmiyor. Sanki ‘Bu şampuanı kullanırsanız saçlarınız Tarkan gibi gürleşir’ veya ‘Bu detoks çayıyla bir haftada 20 kilo verirsiniz’ gibi vaatler, bilimsel gerçeklermiş gibi sunuluyor. Ve biz de saf saf inanıp, kredi kartlarımızı çıkarıyoruz.
‘Beğeni’ Uğruna Harcanan Efor
Bir fotoğrafı paylaşmak için harcadığımız eforu düşündüğümde, bazen tüylerim diken diken oluyor. Doğru ışığı bulmak için evin içinde bir oradan bir buraya koşturmalar, mükemmel açıyı yakalamak için telefonun kamerasını kucağımıza alıp saatlerce poz vermeler, üzerine binbir çeşit filtre uygulayıp, cildimizdeki en ufak kusuru bile gizlemeye çalışmak… Sanki bir moda dergisi çekimi yapıyoruz! Ve tüm bu çabanın sonunda ne mi oluyor? Aldığımız beğeni sayısı, bizim o anki mutluluk seviyemizi belirliyor. Eğer beklediğimiz ilgiyi görmezsek, günümüz zehir oluyor. Sanki dünya başımıza yıkılmış gibi hissediyoruz. Oysa birkaç saat sonra, o fotoğrafın yerini bambaşka bir paylaşım alacak ve kimse onu hatırlamayacak bile.
Dijital Panoptikon: Herkes Herkesi İzliyor
Bu dijital ortamda, hepimiz birer mahkum gibiyiz. Herkes herkesi izliyor, herkes herkesi yargılıyor. Birinin bir hatası, bir gafı olduğunda, anında linç kültürü devreye giriyor. Sanki hepimiz melekmişiz de, sadece o kişi günah işlemiş gibi. Oysa hepimiz insanız, hepimizin hataları var. Ama bu sanal dünyada, kusursuz olmak zorundayız. Tek bir yanlış adım, kariyerimizi bitirebilir, itibarımızı zedeleyebilir. Bu yüzden herkes, her an tetikte. Ağzımızdan çıkan her kelimeyi, yaptığımız her hareketi dikkatle seçiyoruz. Çünkü biliyoruz ki, birileri bizi izliyor ve her an kaydımızı tutuyor. Bu dijital panoptikon, bizi sürekli bir baskı altında tutuyor.
Gerçek Bağlantıların Kaybı
Tüm bu sanal gösterişin ortasında, en çok özlediğimiz şey ne dersiniz? Gerçek bağlantılar. Yüz yüze sohbetler, samimi kahkahalar, birbirimize omuz vermek… Bunların yerini, emojilerle dolu mesajlar, kısa ve öz yorumlar aldı. Bir arkadaşımızın acısını paylaştığımızda, ona ‘Çok üzüldüm’ yazmak yerine, yanına bir ‘üzgün surat’ emojisi koyup geçiyoruz. Sanki o emoji, bizim tüm empati duygumuzu temsil ediyormuş gibi. Oysa gerçek bir sarılmanın, sıcak bir sözün yerini hiçbir sanal iletişim aracı tutamaz. Bu durum, bizi birbirimizden uzaklaştırıyor, yalnızlaştırıyor. Sanal kalabalıkların içinde, aslında yapayalnızız.
‘Beğeni’ Bağımlılığı: Yeni Neslin Laneti
Ve en acısı, bu ‘beğeni’ bağımlılığı yeni nesillerin genlerine işlemiş durumda. Çocuklar, daha okuma yazma öğrenmeden, sosyal medyada nasıl popüler olacaklarını düşünüyorlar. Hayatları, takipçi sayılarına, beğeni ortalamalarına göre şekilleniyor. Bu durum, onların özgüvenlerini zedeliyor, gerçek dünyadan kopmalarına neden oluyor. Bir çocuğun mutluluğu, artık sanal bir onaya bağlı hale geliyor. Bu, gerçekten endişe verici bir durum. Geleceğimiz, dijital alkışlarla şekillenen, gerçeklikten uzak, yüzeysel ilişkiler kuran bireylerle mi dolu olacak?
Dijital Detoks Zamanı
Belki de artık durup düşünme zamanı gelmiştir. Gerçekten neyin peşindeyiz? Bu sanal gösterişin, bu sahte parıltının bize ne kazandırdığı ortada. Kaybettiğimiz şeyler ise çok daha değerli: Gerçek dostluklar, samimi ilişkiler, anı yaşama becerisi ve en önemlisi, kendimizle barışık olma hali. Belki de hayatımıza biraz dijital detoks katma zamanı gelmiştir. Telefonlarımızı bir kenara bırakıp, sevdiklerimizle yüz yüze sohbet etmek, doğayla baş başa kalmak, kitap okumak gibi ‘eski moda’ aktivitelere yönelmek, bize sandığımızdan çok daha fazla iyi gelecektir. Çünkü unutmayalım, hayatın en güzel anları, filtrelerin ardında değil, en doğal haliyle yaşandığında gizlidir. Ve o anları paylaşmak için illa ki bir beğeniye ihtiyacımız yoktur.
Sanal Dünyanın Tuzaklarından Kurtulmak
Bu sanal dünyanın sunduğu illüzyonlar, bizi sürekli daha fazlasını istemeye itiyor. Daha çok beğeni, daha çok takipçi, daha çok sanal onay. Oysa gerçek tatmin, dışarıdan gelen bu geçici takdirlerde değil, kendi içimizde, kendi değerlerimizde gizlidir. Kendimizi başkalarının dijital vitrinlerindeki objelerle kıyaslamak yerine, kendi potansiyelimizi keşfetmeye odaklanmalıyız. Bir fotoğrafın kaç beğeni aldığı değil, o anı yaşarken hissettiğimiz duygu, yanında kimin olduğu daha önemlidir. Belki de bu karmaşadan sıyrılmanın yolu, dijital ayak izlerimizi azaltmaktan, sanal duvarlarımızı yıkmaktan ve yeniden o gerçek, dokunulabilir dünyaya adım atmaktan geçiyordur. Unutmayalım ki, hayatın en değerli anları, her zaman en doğal ve en samimi olanlarıdır; hiçbir filtreye, hiçbir beğeniye ihtiyaç duymazlar.
